Cmentarz żydowski w Prudniku


Cmentarz żydowski w Prudniku, znany również jako kirkut, to miejsce o szczególnej wartości historycznej i kulturowej. Znajduje się on pod adresem ulica Kolejowa 40, na obszarze o powierzchni 0,2 ha.

Na tym terenie zachowało się około 140 nagrobków, które stanowią świadectwo przeszłości lokalnej społeczności żydowskiej. Wśród wyróżniających się elementów cmentarza znajduje się mauszoleum rodziny Fränkel oraz pomnik ofiar Auschwitz-Birkenau, które przyciągają uwagę odwiedzających i przypominają o tragicznych wydarzeniach historycznych.

Dodatkowo, na cmentarzu można znaleźć oryginalny dom przedpogrzebowy, który inspirowany jest architekturą synagogalną. Obecnie budynek ten pełni funkcję zbór zielonoświątkowego, co pokazuje, jak miejsce to nadal żyje i jednoczy lokalne społeczności.

Historia

Pierwszy cmentarz żydowski w Prudniku powstał w 1541 roku na tzw. „Górze Piaskowej”, która znajduje się w pobliżu obecnej ul. Wiejskiej, obok ulicy Podgórnej. Kirkut ten pełnił swoją rolę dla lokalnej społeczności żydowskiej aż do wygnania jej z miasta przez cesarza Rudolfa II Habsburga w 1570 roku. Niestety, w obecnych czasach, na terenie byłego cmentarza nie zachował się żaden nagrobek, co znacznie utrudnia zrozumienie historii tego miejsca.

Warto dodać, że Żydzi powrócili do Prudnika dopiero w 1812 roku. Nowy cmentarz został zaplanowany i założony w 1860 roku przy ul. Kolejowej 40. W 1939 roku miejsce to weszło w skład Zrzeszenia Żydów w Niemczech. Mimo że w 1945 roku podczas bitwy o Prudnik miasto zostało ostrzeliwane, głównie w okolicach ul. Kolejowej, kirkut ostatecznie nie uległ zniszczeniu.

Po zakończeniu II wojny światowej oraz przejęciu Prudnika przez administrację polską cmentarz stał się miejscem licznych aktów wandalizmu. Zdarzały się sytuacje kradzieży niektórych macew, co nie tylko pogłębiło problem zniszczenia tego ważnego kulturowo miejsca, ale również zatarło ślad po historii społeczności żydowskiej, która kiedyś tańczyła w życiu miasta.

Pochowani na cmentarzu

W kontekście związanym z cmentarzem żydowskim w Prudniku, ważnym tematem jest lista osób, które znalazły tam swoje miejsce wiecznego spoczynku. W 2007 roku, dzięki zaangażowaniu Łukasza Wylęgały, udało się stworzyć niewielki, ale istotny zbiór danych dotyczących pochowanych. Choć lista nie jest pełna, to stanowi cenny wkład w historię społeczności żydowskiej tego regionu.

Wśród pochowanych znajdują się m.in.:

  • Cäcilie Adler (z domu Doctor),
  • Farani Adler (z domu Proskauer),
  • Julius Adler,
  • Moritz Aulterlitz,
  • Selma Aulterlitz (z domu Goerke),
  • (?) Bafz,
  • (?) Capauner,
  • Olga Capauner (z domu Mokrauer),
  • Joseph Ch?,
  • Adele Chotzen,
  • Herbert Cohn,
  • Natalie Chotzen,
  • Rosalie Chotzen (z domu Orgler),
  • Wilhelm Chotzen,
  • Benjamin Cohn,
  • Louis Cohn,
  • Frlier Czwiklitzer,
  • Henrite Danziger,
  • Samuel Danziger,
  • Cäcilie Deutsch (z domu Fränkel),
  • Dorothen Deutsch (z domu Marer),
  • Fabian Danziger,
  • Friedericke Deutsch (z domu Linger),
  • Pauline Danziger,
  • Rosa Da(?) (z domu Reich),
  • Marcus Deutsch,
  • Alfred Doctor,
  • Flora Doctor (z domu Dittel),
  • Rosalie Doctor (z domu Rosenzweig),
  • Albert Fränkel,
  • Anna Fränkel (z domu Kauffmann),
  • Auguste Fränkel (z domu Guttmann),
  • Emanuel Fränkel,
  • Emilie Fränkel (z domu Alexander),
  • Emma Fränkel (z domu Deutsch),
  • Esther Fränkel (z domu Polke),
  • Johanna Fränkel (z domu Hasse),
  • Joseph Fränkel,
  • Kurt Fränkel,
  • Samuel Fränkel,
  • Simon Fränkel,
  • Emil Friedl,
  • Friedericke Friedlander (z domu Courant),
  • Georg Gauber,
  • Isidor Goldschmidt,
  • Marta Goldschmidt (z domu Lewy),
  • Julius Goldstein,
  • Marie Goldstein,
  • Rosalie Goldstein (z domu Breslauer),
  • Pauline Graetzer (z domu Polke),
  • Sigmund Jarm,
  • Oskar Kassel,
  • Sigmund Kassel,
  • Frieda(?) Ke(?),
  • Georg Krause,
  • Minna Krause (z domu Landau),
  • Rosa Krause (z domu Czwiklitzer),
  • Rosalie Lippman,
  • Louis Loewenstein,
  • Alfred Löwe,
  • Mayer Löwe,
  • Rosalie Löwe (z domu Fränkel),
  • Dora Marcus (z domu Ucko),
  • Wilhelm Marcus,
  • Helene Marrus (z domu Morawsky),
  • Lina Miillerz (z domu Kaliski),
  • Charlotte Mokrauer (z domu Fiedler),
  • Isaac Mokrauer,
  • Oskar Mokrauer,
  • Clara Müller (z domu Lewy),
  • Salomon Müller,
  • Alfred Neumann,
  • Lise Neumann (z domu Fränkel),
  • Anna Oppenheim (z domu Doctor),
  • Auguste Pinkus (z domu Fränkel),
  • Hedwig Pinkus (z domu Oberländer),
  • Josef Pinkus,
  • Max Pinkus,
  • Ludwig Preifs,
  • Anna Schneider (z domu Chotzen),
  • Abraham (?) Sarhs,
  • Moritz Schlelinger,
  • Rosalie Schlelinger (z domu Chotzen),
  • Gottlieb Schneider,
  • (?)onniz Schneider,
  • (?) Schneider,
  • Salomon Schott,
  • Mathilde (?) (z domu Welsch),
  • Rosalie (?),

Obecność tych osób na cmentarzu jest świadectwem bogatej historii społeczności żydowskiej w Prudniku, którą warto zachować w pamięci. Działania mające na celu opracowanie takich spisów stanowią nieocenioną wartość, pozwalając nam na odkrywanie oraz pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego tej grupy ludzi.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
  2. Andrzej A. Kirmiel, Maciej M. Borkowski, Tamara T. Włodarczyk, Śladami Żydów: Dolny Śląsk, Opolszczyzna, Ziemia Lubuska, Warszawa: Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2008 r.
  3. Stary cmentarz żydowski w Prudniku (ul. Wiejska) [online], sztetl.org.pl [dostęp 23.04.2019 r.]
  4. Cmentarz żydowski w Prudniku – Zakres „Zabytki kościelne” – Slezsko bez hranic [online], silesiatourism.com [dostęp 23.04.2019 r.]
  5. PRUDNIK: Opolie [Neustadt, Polnisch Neustadt] [online], iajgsjewishcemeteryproject.org [dostęp 23.04.2019 r.]
  6. a b Nowy cmentarz żydowski w Prudniku (ul. Kolejowa 40) [online], sztetl.org.pl [dostęp 23.04.2019 r.]
  7. Burchard podaje datę powstania cmentarza jako XIX w.

Oceń: Cmentarz żydowski w Prudniku

Średnia ocena:4.7 Liczba ocen:10