Hans Pinkus

---

Życiorys

Wczesne życie

Hans Pinkus, będąc synem Maxa oraz Hedwig Pinkusów, wyrastał w żydowskiej rodzinie. Po ukończeniu Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Prudniku, obecnie znanego jako I Liceum Ogólnokształcące, zdecydował się na dalsze kształcenie w zakresie ekonomii i prawa, uczestnicząc w zajęciach w Wyższej Szkole Handlowej w Kolonii, a potem kontynuując swoje studia na uniwersytetach w Bonn i Getyndze.

W październiku 1913 roku Hans został powołany do służby wojskowej jako podoficer w 15 Pułku Huzarów im. Króla Niderlandów Wilhelma, stacjonującym w Wandsbeck. Jego losy w trakcie I wojny światowej były dramatyczne – we wrześniu 1914 roku w okolicach Charleroi w Belgii, po tym jak jego koń został postrzelony, Hans zszedł z jego grzbietu i został wzięty do niewoli przez Francuzów, gdzie spędził aż 35 miesięcy. W trakcie odbywania niewoli w Szwajcarii kontynuował studia na Uniwersytecie w Bernie. Po zakończeniu konfliktu wojennego powrócił do Niemiec, gdzie angażował się w pomoc dla byłych jeńców, pracując między innymi w niemieckiej ambasadzie w Bernie i w Departamencie Wojny w Berlinie. W 1920 roku Francisco, jako wiceprzewodniczący Śląskiego Prowincjonalnego Stowarzyszenia Byłych Jeńców Wojennych, pomagał wielu innym byłym żołnierzom.

W międzyczasie, Hans ożenił się z wdową po poległym oficerze, Elfriede von Vietinghoff, z domu Hess, mającą za sobą burzliwe losy, jako córka ministra Turyngii. Ich małżeństwo zaowocowało narodzinami syna, Hansa Josefa (1922–2019), znanego później jako John Peters. Jednakże, życie w Prudniku nie przypadło do gustu Elfriedzie, co spowodowało, że para rozstała się w zgodzie, a Hans postarał się o to, by zapewnić komfort byłej żonie, kupując jej dom w Dahlem.

Kierownictwo rodzinną firmą

W 1925 roku, po odbyciu dwuletniej praktyki w zakładzie, Hans przejął kierownictwo nad rodzinną firmą S. Fränkel (później przekształconą w ZPB „Frotex”), współpracując z kuzynami, Ernstem oraz Kurtem Fränklem. Z jego inicjatywy zrealizowano projekt osiedla dla pracowników zakładów S. Fränkel, znanego obecnie jako Kolonia Karola Miarki. W tym właśnie czasie, w 1926 roku, Hans ożenił się z Elisabeth Lilly Schottländer, pochodzącą z Brna, która przyjęła wiarę katolicką, decydując się wychowywać swoje dzieci w jej duchu. Para doczekała się dwóch córek – bliźniaczek, Johannę Hedwig (1927–1995) oraz Fredę Marię (1927–1940).

Hans był bardzo zaangażowany społecznie w swoim otoczeniu, będąc członkiem licznych stowarzyszeń. Wśród nich znajdowały się takie organizacje, jak Towarzystwo Ochrony Zwierząt, Towarzystwo Muzeum Żydowskiego we Wrocławiu, oraz Prudnicki Klub Tenisowo-Narciarski. Po ojcu odziedziczył imponującą kolekcję z Biblioteki Śląskiej. Tak jak jego ojciec, również Hans pasjonował się filatelistyką i miał w swoich zbiorach rzadkie znaczki z wizerunkiem królowej Wiktorii. Przyjaźnił się z znanym pisarzem Ottonem Flake oraz aktorem Willim Schaeffersem. Mieszkał w willi przy ul. Piastowskiej 26, wzniesionej przez dziadka, Josefa Pinkusa, w której obecnie znajduje się Zespół Szkół Medycznych.

W latach 1935–1936 firma S. Fränkel została przekształcona w spółkę akcyjną, co umożliwiło wprowadzenie nowych członków do zarządu spoza rodziny. Hans, pełniąc rolę dyrektora naczelnego, posiadał większość udziałów. Dodatkowo, zarządzał także innymi przedsiębiorstwami tekstylnymi, takimi jak Przędzalnia Bawełny w Hronovie, Zjednoczone Przędzalnie Lnu w Světlej Horze oraz Przędzalnia „Vorwärts” AG w Bielefeld. Jego aktywność w branży tekstylnej była znacząca aż do momentu, gdy narastający antysemityzm zmusił go do wycofania się z życia publicznego.

Wyjazd na zachód

W obliczu zagrożeń ze strony państwowych władz, Pinkusowie i Fränklowie zostali postawieni przed trudnym wyborem między emigracją a wywózką do obozu koncentracyjnego. Dzięki staraniom Elisabeth, udało się jej uzyskać wizę – 31 grudnia 1938 roku Hans został zwolniony z więzienia i, wraz z rodziną, opuścił Niemcy, najpierw kierując się do Belgii, a następnie do Irlandii Północnej. Niestety, jedna z córek, Freda, została umieszczona w ośrodku w Essen i w tragicznych okolicznościach nie przeżyła drugiej wojny światowej.

To dzięki wcześniejszym kontaktom biznesowym, Pinkusom udało się przetransportować sporą część majątku drogą morską na Wyspy Brytyjskie, głównie meble oraz cenną kolekcję znaczków, która została wywieziona na wystawę do Pragi. W okresie między 1939 a 1942 rokiem Hans pełnił rolę kierownika w firmie tekstylnej Broadway Damask CO. w Belfaście, a w 1944 roku wystąpił o naturalizację, uzyskując brytyjskie obywatelstwo. Niezadowolony z warunków pracy w brytyjskich przedsiębiorstwach, podjął się przeprowadzki do Bawarii, gdzie prawnie odzyskał część maszyn z zakładów S. Fränkel, po czym wznowił działalność w Augsburg w ramach tkalni lnu Süddeutsche Leinenweberei G.m.b.H. Augsburg.

Jednak i ta inwestycja nie przyniosła oczekiwanych rezultatów, co skłoniło Hansa do podjęcia decyzji o osiedleniu się w Monachium. Tam na nowo odnowił przyjaźnie ze znajomą z przeszłości, owdowiałą Charlotte Margules z domu Aschinger. Zamieszkali wspólnie w bungalowie w południowej Anglii, a ich związek zaowocował małżeństwem. Natomiast Elisabeth oraz córka Johanna pozostali w Belfaście do końca. Hans Josef, syn Hansa Pinkusa, nachwycił nowe życie, zmieniając nazwisko na John Peters, służył w brytyjskiej armii jako spadochroniarz, a potem przez wiele lat pracował w branży tekstylnej w Wielkiej Brytanii oraz Szwajcarii.

W latach 1957, 1967, 1973 i 1975 Hans przekazał Leo Baeck Institute(inne języki) w Nowym Jorku swoje archiwa rodzinne oraz zakładowe, z których część została poddana digitalizacji.

Hans Pinkus zmarł 8 lutego 1977 roku w Crowborough, w hrabstwie East Sussex, a jego ostatni spoczynek miał miejsce na cmentarzu w południowym Manchesterze.

---

Oceń: Hans Pinkus

---