Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Prudniku

---

Historia

Historia tego miejsca sięga postaci Fryderyka Wilhelma von Rödera (1718–1781), który był podpułkownikiem pułku kirasjerów stacjonującego w Prudniku. W czasie wojny siedmioletniej został ciężko ranny i szukał pomocy w Lądku-Zdroju. Tam usłyszał o bracie Martinim Probusie, członku wrocławskiej wspólnoty Braci Miłosierdzia, który wcześniej pomógł wyleczyć chorego syna zamożnego mieszkańca Prudnika, Weidingera. Wdzięczny von Röder podjął starania o utworzenie bonifraterskiego szpitala w Prudniku, by okoliczna ludność mogła liczyć na pomoc medyczną.

W 1764 roku król Fryderyk II Wielki wydał zgodę na założenie klasztoru bonifratrów w Prudniku. Dzięki temu pułkownik von Röder nabył ziemię, na której w 1766 roku zakonnik stworzył niewielki szpital z kaplicą i apteką. W 1769 roku architekt Michał Klemens z Karniowa opracował plan budowy kościoła oraz klasztoru. W latach 1782–1783 powstał klasztor wraz z szpitalem, a w kolejnych latach, od 1785 do 1787, wzniesiono kościół, którego budowę nadzorował mistrz murarski Piotr Paweł Ertel z Wrocławia.

W 1793 roku do świątyni dobudowano barokową wieżę, wykorzystując do tego celu około 60 tysięcy cegieł. Z czasem, w 1855 roku, w kościele zainstalowano nowe organy oraz dzwon, którego fundatorem był wrocławski Zakon Braci Miłosierdzia. W 1858 roku wieża wzbogaciła się o zegar, a w 1864 roku zainstalowano oświetlenie gazowe, odnowiono ołtarz główny, natomiast w 1869 roku ufundowano nową drogę krzyżową. W 1873 roku cesarz niemiecki Wilhelm I Hohenzollern ofiarował nowy dzwon, który nazwano „Józef”.

W 1893 roku świątynia przeszła remont, a w 1906 roku dokonano gruntownej renowacji, dzięki której zyskała obecny kształt. W 1911 roku przeor Wolfgang Wiench doprowadził do kościoła oraz klasztoru energię elektryczną. Po zakończeniu II wojny światowej kościół pozostał w rękach bonifratrów, kontynuując tym samym swoją misję w społeczności lokalnej.

Architektura i wnętrza

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Prudniku to wyjątkowa budowla barokowa, charakteryzująca się jednonawową konstrukcją oraz nietypową orientacją północną. Ta cecha odbiega od tradycyjnego ukierunkowania w stronę Jerozolimy, zazwyczaj na wschód. Jego bogaty wystrój pochodzi z XVIII i XIX wieku, co nadaje mu historycznego charakteru. Od zachodniej strony przy kościele znajdują się zabudowania klasztorne.

Obiekt został zbudowany w formie prostokątnej, z zamkniętym trójbocznie prezbiterium, które również zostało skierowane na północ. Wieża jest niemal całkowicie wtopiona w elewację południową. Kościół został stworzony z murowanej cegły i otynkowany, a jego dach ma formę dwuspadową, z wieloma połaciami w części prezbiterium. Wieża czterokondygnacyjna jest zwieńczona hełmem baniastym, na którym znajduje się smukła latarnia.

Elewacja frontowa, zlokalizowana po stronie południowej, składa się z trzech osi z nieznacznie przesuniętą w stronę przodu osią wieżową. Ciekawe są zaokrąglone narożniki podkreślone pilastrami, które wznoszą się pomiędzy gzymsami ograniczającymi kondygnacje. Osiowy układ obejmuje zamknięte odcinkiem łuku wejście. Na trzeciej kondygnacji wieża ozdobiona jest spływami o falistej linii, a na ostatniej, czwartej kondygnacji, umieszczono tarcze zegarowe nad oknami. Elewacje boczne i prezbiterium zdobione są wysokimi, półkoliście zamkniętymi otworami okiennymi.

Za kościołem, w sąsiedztwie Placu Zamkowego, znajduje się ogród zakonny bonifratrów, który również warto odwiedzić. Mieści się tam Wieża Woka, dodająca uroku okolicy.

Wnętrze kościoła cechuje się prostotą salowego układu oraz sklepieniem kolebkowym z lunetami. Wydatne pilastry artykułują ściany, które są pokryte różnorodnymi dekoracjami. Na południowej stronie dostrzec można chór muzyczny, wsparty na trzech arkadach, z elegancką balustradą ozdobioną stiukowym ornamentem.

W kościele zachowały się liczne elementy historycznego wystroju. Wśród nich wyróżniają się polichromie w sklepieniu nawy i prezbiterium, wykonane przez Klinka w 1906 roku, a także cenne wyposażenie, takie jak barokowy krucyfiks, klasycystyczny ołtarz z połowy XIX wieku oraz dwa klasztorne ołtarze boczne. Ambona z płaskorzeźbą Miłosiernego Samarytanina, autorstwa Josepha Fahnrotha z 1870 roku, oraz wiele obrazów, w tym te przedstawiające św. Ludwika z 1662 roku i Chrystusa z XVIII wieku, również przyciągają uwagę zwiedzających. W kościele zdobią wnętrze figuralne witraże, dzwon z 1858 roku oraz komplet ławek kościelnych.

Na szczególną uwagę zasługują również obrazy umieszczone przy ołtarzu głównym: św. Bonawentura i święty Ludwik Bertranda, nazywany „apostołem Indian”, oba pochodzące z lat 60. XVII wieku. Organy tego obiektu zostały przeniesione z klasztoru pokapucyńskiego na początku XX wieku, a Drogę Krzyżową wykonał Joseph Fahnroth w 1870 roku.

Nawiązania i odniesienia w kulturze

W literaturze można znaleźć interesujące odniesienia do budowli sakralnych, w tym kościoła w Prudniku. W szczególności, niemiecki autor Harry Thürk w swojej powieści Lato umarłych snów przywołuje obrazy związane z tym miejscem, odzwierciedlając trudne czasy, które nastały po II wojnie światowej.

„Belkowanie wieży kościoła bonifratrów uszkodziły pociski. Zegar zatrzymał się na godzinie dwunastej, a jego cyferblat był podziurawiony przez kule”

W ten sposób, poprzez literackie opisy, Thürk ukazuje zarówno dramatyzm minionych wydarzeń, jak i trwałość architektury, która mimo zniszczeń, pozostaje istotnym elementem krajobrazu Prudnika.

---

Oceń: Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Prudniku

---