Koszary w Prudniku

---

Historia

Czasy niemieckie

Budowa koszar zlokalizowanych przy ulicy Dąbrowskiego rozpoczęła się w 1901 roku, a zakończenie inwestycji miało miejsce dwa lata później, w 1903. Całkowity koszt budowy pokryło miasto, co podkreśla znaczenie tego obiektu dla lokalnej społeczności. Do momentu ukończenia koszar, wojsko stacjonujące w Prudniku przebywało na terenie obecnego pl. Wolności, a także w obrębie byłego zamku usytuowanego na pl. Zamkowym. W 1904 roku koszary połączono z siecią energetyczną, co było istotnym krokiem w modernizacji obiektów wojskowych.

Pierwszymi mieszkańcami koszar byli żołnierze 57 Pułku Artylerii Polowej. W 1912 roku planowano przeniesienie tego pułku do Gliwic, a jego miejsce miała zająć jednostka z Nysy – 23 Pułk Piechoty im. von Winterfeldta. W ramach tej reorganizacji dokonano również rozbudowy koszar, graniczących z ulicą Grunwaldzką, gdzie powstały między innymi budynki sztabu, dwa budynki dla żołnierzy oraz hala do ćwiczeń. Przesunięcie jednostek miało nastąpić 1 października 1914 roku, jednak plany te zostały zakłócone przez początki I wojny światowej, wybuchającej 28 lipca. W Prudniku pozostał jedynie batalion rezerwowy oraz kompania piechoty.

W lipcu 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego 57 Pułk Artylerii Polowej został rozwiązany. Jednak Prudnik stał się z powrotem miastem garnizonowym w 1921 roku, kiedy powołano w Niemczech armię zawodową. W koszarach ulokowano baterię artylerii górskiej, jednak z racji mało górzystego terenu w okolicach miejscowości, jednostka ta została szybko zastąpiona przez 7 Pułk Kawalerii, który później przemianowano na 11 Pułk.

Po przejęciu władzy przez Adolfa Hitlera w Niemczech, na miejsce pułku kawalerii wprowadzono III batalion 28. pułku piechoty. Po aneksji Kraju Sudetów jednostka ta została przeniesiona do Nowego Jiczyna, a w jej miejsce powołano 8 batalion łączności. W 1939 roku batalion ten został wysłany na front, po wybuchu II wojny światowej.

Czasy polskie

W maju 1945 roku, gdy prudnickie koszary były w rękach wojska radzieckiego, rozpoczęto proces ich przekazywania nowo powstałemu polskiemu wojsku. Pierwszą jednostką, która zakwaterowała się w Prudniku, był 3 batalion 6 Pułku Piechoty z 2 Dywizji Piechoty, który objął służbę w lipcu 1945 roku w rejonie granicznym. Batalion został ulokowany w koszarach przy ul. Jarosława Dąbrowskiego, po wcześniejszym uzgodnieniu z radziecką komendanturą.

W pierwszej połowie października 1945 roku do Prudnika przybyły Wojska Ochrony Pogranicza, których dowództwo i sztab zakwaterowały się w budynku obecnego Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Gimnazjalnej, natomiast kwatermistrzostwo zajęło dawne kasyno oficerskie, usytuowane przy ul. Parkowej. Proces przejmowania koszar odbywał się stopniowo, zaczynając od budynków przy ul. Dąbrowskiego, w których ulokowano różne elementy komendy odcinka WOP. Reszta większej części koszar, która nie była wykorzystywana do 1950 roku, podlegała administracji Organizacji Kwaterunkowo–Budowlanej WOP, a ich ochronę sprawowali cywilni strażnicy, w tym Marian Barylak, Edward Szejdewik oraz Julian Langer. Ich zadaniem była nie tylko ochrona budynków, ale również sprzętu oraz organizacja hodowli jedwabników i innych zwierząt.

W 1945 roku w Prudniku sformowano 48 Komendę Odcinka Prudnik, której dowództwo sprawowali kolejno: mjr Tadeusz Semik, mjr Mieczysław Szpuner oraz mjr Aleksander Wasilewski. W 1948 roku, na bazie 48 Komendy Odcinka, powstał Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza nr 71, który obejmował takie strażnice Wojsk Ochrony Pogranicza, jak w Pomorzowicach, Krzyżkowicach, Trzebini, Pokrzywnej, Jarnołtówku i Konradowie. Dowódcami batalionu byli kolejno mjr/ppłk Aleksander Wasilewski oraz kpt. Franciszek Gajdemski.

W 1949 roku powstał natomiast 15 Pułk KBW Ziemi Opolskiej. Na podstawie rozkazu MBP z dnia 3 czerwca 1950 roku, z dniem 1 stycznia 1951 roku, 71 batalion Ochrony Pogranicza przekształcono w 45 Batalion Wojsk Ochrony Pogranicza. W skład jego struktury weszły również strażnice WOP w Jasienicy Górnej, Jarnołtowie, Gierałcicach, Gościcach oraz grupa operacyjno–rozpoznawcza zwiadu w Nysie. Dowódcy tego batalionu zmieniali się w kolejności: kpt. Franciszek Gajdemski, por./kpt. Antoni Porębski, kpt./mjr Bronisław Kuzio, mjr/ppłk Jerzy Jakubiak, ppłk Ludwik Kukier, mjr/ppłk Piotr Węglowski oraz mjr/ppłk Aleksander Klimas.

Należy również wspomnieć, że w Prudniku stacjonował 15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej w latach 1966–1989, który był częścią 28 Rezerwowej Dywizji Zmechanizowanej w latach 1972–1989. Garnizon w Prudniku został rozformowany 10 maja 1994 roku, a 19 maja 2007 roku przed dawną bramą wjazdową do koszar przy ul. Dąbrowskiego ustawiono tablicę pamiątkową, która upamiętnia żołnierzy oraz pracowników cywilnych prudnickich koszar.

Ludzie związani z prudnickim garnizonem

W historii prudnickiego garnizonu ważną rolę odgrywali różni ludzie, którzy przyczynili się do jego rozwoju oraz funkcjonowania. Wśród nich można wymienić:

• aleksandra Klimasa,
• ludwika Kukiera,
• bronisława Kuzio,
• kazimierza Raszewskiego,
• tadeusza Semika,
• tadeusza Sroczyńskiego,
• piotra Węglowskiego.

Upamiętnienie

W Prudniku znajduje się tablica pamiątkowa, służąca jako hołd dla żołnierzy oraz pracowników cywilnych z byłych jednostek wojskowych, które miały swoje miejsce w koszarach przy ulicy Dąbrowskiego.

Uroczystość odsłonięcia tej wyjątkowej tablicy miała miejsce 19 maja 2007 roku o godzinie 10.00. Była to istotna chwila, która zgromadziła wielu ludzi pragnących oddać cześć pamięci tych, którzy służyli w przeszłości.

Inicjatywę stworzenia tego upamiętnienia podjęło Stowarzyszenie Integracji Rodzin Wojskowych Kadry Zawodowej z byłego Garnizonu w Prudniku, a także Koło Miejsko-Gminne Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego w Prudniku, które wspierało to przedsięwzięcie.

Nawiązania i odniesienia w kulturze

Koszary zajmują istotne miejsce w literaturze, będąc jednym z kluczowych punktów akcji w dziele „Lato umarłych snów” autorstwa niemieckiego pisarza Harry’ego Thürka. Powieść ta ukazuje trudną rzeczywistość Niemców w Prudniku, która miała miejsce tuż po zakończeniu II wojny światowej.

W tytułowych koszarach rozgrywa się dramatyczna historia jednego z bohaterów, który został zmuszony przez wojska rosyjskie do malowania czerwonych gwiazd na trumnach poległych żołnierzy Armii Czerwonej. Jest to mocny i wymowny obraz, który świetnie oddaje przygnębiające realia tamtych czasów.

Dodatkowo, w koszarach miała miejsce scena, w której polski żołnierz doznał chwilowego zapomnienia o wojennych zawirowaniach i wraz z radzieckim towarzyszem oddali się piciu alkoholu. Jednakże radosny moment szybko przerodził się w konflikt, gdyż obaj zaczęli się kłócić, co podkreśla napięcia i różnice między nimi, nawet w chwilach, które mogłyby sprzyjać braterstwu.

---

Oceń: Koszary w Prudniku

---